Over vrouwen en horeca in Renkum (voorheen fabrieksdorp)

In een vale septemberzon zat ik gisteren omstreeks 10.30 uur met mijn moeder op een terras op het Dorpsplein in mijn geboortedorp Renkum. Ik keek om me heen en zag een gezellig plein en keuvelende mensen.
 
Vroeger in `mijn tijd` qua `dorp Renkum`en dat is zo ongeveer tussen 1965 en 1978, was er geen enkel terras. Er waren alleen winkels. Eerst langs de hele drukke verkeersweg, de Dorpsstraat, en iets na 1965, langs een heuse winkelpromenade met luifels.
  
Die luifels zijn inmiddels weer weg. Ze pasten niet. Een soort jaren ´70 pompeusiteit, als een teken van welstand van de toen bloeiende middenstand. Het was de tijd dat de groenteboer en de slager zich aanmeldden bij de tennisclubs. Bakkers deden dat niet, want dat is ander volk. Zonder de luifels is er weer natuurlijk licht is, ruimte  een mooi zicht  op de straat. Het is nog wel steeds winkelgebied/voetgangerspromenade met sinds enkele jaren een gloednieuwe AH een heuse HEMA en Scapino.
 
 
Fabrieksdorp
 
Renkummers zijn doorgaans gewone mensen, fabrieksarbeiders en middenstand. De fabrieksarbeiders werken bij Van Gelder Papier, zoals mijn vader dat ook 40 jaar lang deed. Later heette het Parenco en nu is het in Noorse handen, Norske Skog In 1960 werkten er 2000 mensen. Nu nog maar 200.
 
Door de papierfabriek ruikt het soms naar houtpulp, een vreemd zoetige geur. Ik ben eraan gewend en het hindert me niet. Het afvalwater van de fabriek zorgde ook altijd voor een stroom soms gekleurd warm water die in de Rijn vloeide. Sportvissers dromden samen om de vis die erop af kwam, in de "warme beek" te vangen.
 
 
 
Het werkvolk ging in de jaren ´60 na de toeter om 12.00 uur massaal naar huis om warm te eten. Wij zagen dat want we woonden tegenover de Fabriekstraat.
 
Verder zijn er de steenovens langs de uiterwaarden en zag je soms schippers in het dorp, die in de Renkumse haven lagen. Er was een groot contingent verpleegsters die werkten bij “ Oranje Nassau Oord”.  Ook waren er bosarbeiders en enkele woonwagenkampers (nu nog).
     
Van vroeger weet ik dat de dorpers vonden dat er in Wageningen stadse rode ambtenaren en vage professoren woonden. In Heelsum was het al wat deftiger en voornamer en in Oosterbeek woonde het kakvolk. Oosterbeek zou ook bevoordeeld worden vanwege het gemeentehuis dat daar staat. Volk van buiten werd door Renummers met enige argwaan bekeken.
 
Mogelijk dat deze demografische noties van mij degene hebben gemaakt die ik nu ben. Wars van economisch liberalisme maar ook wars van vrijblijvend politiek links correctisme.
 
 
Terras en horeca
 
In het dorp speelden zich geen frivoliteiten af. Pogingen voor een ijssalon of een koffiezaak strandden vroeger al snel. Pizzeria´s hielden het niet lang vol. Mensen in het dorp hadden wel wat anders te doen. Boodschappen en wegwezen was het devies.
 
De laatste jaren is er door het terras van de op zich niet al te grote maar prettige lunchroom-petit restaurant Mieters (voorheen ook "Renkumse Poort") en de komst van een ijssalon veel meer leven op het plein. Op een zonnige zaterdag zitten op het terras winkelende dorpelingen, maar ook fietsers. De vaak Vuttende fietsers (rondtocht door Nederland) slaan af van de rondweg langs het dorp en strijken neer op het plein. Verder bestaat de clientèle uit de mensen uit het nabijgelegen verzorgingstehuis, zoals mijn moeder en zaterdag nog een dame uit het zelfde huis die slecht ter been was maar na een kop koffie wel om 11.00 een glas droge witte wijn bestelde.
           
 
 
 
Dorps
vrouwvolk
 
Op een of andere manier lijkt, ik zeg het voorzichtig, het vrouwvolk in het dorp te lijden heeft van de noeste arbeid van hun verwekkers. Ik weet niet of er een causaal verband bestaat tussen opleiding en achtergrond en schoonheid. Ik vermoed van wel. Zorgen door een bestaan als fabrieksarbeider en het afwezig zijn van regelvermogen en vrijheid kunnen uiteindelijk via de genen worden doorgegeven aan volgende generaties. En juist degenen die er het hardst door zijn getroffen blijven van nature hangen in het dorp. 
 
Maar het kan ook te maken hebben met het `dorpzijn`. Degenen uit een dorp die gaan studeren gaan op kamers en blijven in de grote stad hangen, zekere tijdens hun “knappe”  jaren. Nu ik hierover mijmer besef ik dat al die knappe studerende jonge dames in de grote stad ook allemaal dorpelingen van elders zijn.
 
Ook loop ik aan tegen mijn eigen -vermeende- mannelijke jeugdigheid. Soms probeer ik voorzichtig te kijken of ik bekenden zie, voormalige klasgenoten. Mijn ogen blijven meestal hangen bij moeders met kinderen die er net zo oud uitzien als ik maar die bij nadere beschouwing toch niet ouder dan 40 kunnen zijn, en dus 12 jaar jonger dan ik.
 
 
Tenslotte
 
Ik bedenk me dat mijn beeld van de leeftijden van het dorpse vrouwvolk wellicht is vertroebeld door de avatars van de blogsters hier. Hoeveel zijn er niet met een foto van rond hun 35 ste en met een echte leeftijd van omstreeks de 40 tot 50?  Het is geen veroordeling maar slechts een constatering ter verklaring van mijn daardoor verwrongen beeld.   
 
Gisteren kwamen we in Renkum ook neef G., tegen bij een bloemenkraam. Hij complimenteerde me met mijn recente blog over "neven en nichten". Mijn moeder keek hem vragend aan. "Ja, mijn neef kan goed schrijven, maar dat komt ook door uw opvoeding, tante Marian" zei hij. Mijn moeder glimlachte en ik was tevreden.
 
      
 
Eerdere blogs in deze serie (die onbewust zo is ontstaan) waarin ik aspecten van mijn jeugd in Renkum beschrijf, zijn:
 
Over geboortegrond http://www.vkblog.nl/bericht/222053/Renkum_-_Over_geboortegrond,_vervreemding_en_heimatkriebels.
 
Over het meisje met het rode haar  http://www.vkblog.nl/bericht/126118/Meisje_met_rood_haar_en_katholiek_ook_nog_-_ik_was_4_en_trok_keihard_aan_d%B4r_rode_krullen.
 
 
Mijn jaren ’60 http://www.vkblog.nl/bericht/294095/Mijn_jaren_%B460